1906 – 1995

Kościół pw. św. Bartłomieja w Hażlachu
1906-1995

Na przełomie XIII i XIV wieku na terenie nowo powstałego księstwa cieszyńskiego prowadzona była z inicjatywy księcia Mieszka I zintensyfikowana akcja osadnicza. Powstało wówczas ponad 70 nowych osad, w tym także Hażlach. Najstarsza wzmianka o miejscowości Hażlach (Hesleth) znajduje się w księdze fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego (Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis), datowanej na lata 1285-1305. Prawdopodobnie też wtedy, już podczas lokacji Hażlacha, powstała tutaj parafia i na tzw. Górskim wybudowano pierwszy kościół parafialny. Mimo iż pierwsza wzmianka źródłowa o istnieniu parafii w Hażlachu, występująca w spisie świętopietrza zebranego w poszczególnych parafiach archidiakonatu opolskiego, pochodzi z 1447 r. to za twierdzeniem, iż kościół w Hażlachu został wybudowany wcześniej, przemawia m.in. zachowany w kościele katolickim dzwon gotycki pochodzący z 1409 r. Pierwszym znanym proboszczem hażlaskim był Wawrzyniec Finsterkegel, dziekan cieszyński występujący w dokumencie z 30 lipca 1517 r. Jego następcą został ksiądz Andrzej Marcin Solihrach, syn burmistrza cieszyńskiego, prawdopodobnie ostatni przedreformacyjny proboszcz katolicki.

W okresie Reformacji kościół w Hażlachu został przejęty przez protestantów i pozostał w ich rękach do 28 kwietnia 1654 r. Parafia w Hażlachu, której działalność w czasie Reformacji wygasła, została przydzielona jako filia do parafii w Kończycach Wielkich i taki stan rzeczy utrzymał się do momentu reaktywowania parafii w Hażlachu w 1932 r. Msze św. odprawiane były przez dwie niedziele i we wszystkie święta w Kończycach Wielkich, a jedynie w co trzecią niedzielę w kościele w Hażlachu.

Drewniany kościół wymagał częstych napraw, był także bardzo skromnie wyposażony. W ołtarzu głównym katolicy umieścili początkowo obraz Matki Boskiej, a dopiero później, w 1735 r, obraz przedstawiający męczeństwo św. Bartłomieja, pochodzący z 2 połowy XVII w. W 1738 r. przeprowadzono generalny remont kościoła. Mimo tego, już w 1774 r. kościół był w tak złym stanie, że zagrażał bezpieczeństwu wiernych. Przystąpiono do wymiany całego fundamentu pod kościołem i budowy nowej wieży. Na przełomie XVIII i XIX w. przeprowadzono kolejny kapitalny remont kościoła, jednak z czasem stan starego i zmurszałego budynku tak bardzo się pogorszył, że nie nadawał się on już do remontu. Także władze gminne i patron kościoła – Komora Cieszyńska, nie widzieli sensu finansowania kolejnych remontów zmurszałego już zupełnie budynku.

W takiej sytuacji około 1900 r. zaczęto poważnie myśleć o budowie nowego kościoła oraz u ustanowieniu samoistnej parafii w Hażlachu. Starania o nowy kościół podjął ówczesny wójt Paweł Rduch oraz kierownik szkoły, a zarazem organista, Józef Czakon. Ich zabiegi wspierał także ówczesny proboszcz wielkokończycki, ks. Karol Olszak. Parcelę pod budowę nowego kościoła podarowali Jan Jeżowicz z żoną Anną z domu Chrobok, rodzice ks. Jana Jeżowicza.

W uroczystość św. Antoniego, 13 czerwca 1904 r., kamień węgielny poświęcił ks. dziekan Antoni Olszak i rozpoczęto budowę obecnego, murowanego kościoła. Budowa, dzięki zaangażowaniu i pomocy patrona – Komory Cieszyńskiej oraz wysiłkowi parafian, postępowała bardzo szybko i została zakończona w 1905 r. Ze starego, drewnianego kościoła w 1906 r. przeniesiono trzy dzwony: największy, pochodzący z 1409 r., posiadający napis „Ave Maria gratia plena MCCCCIX Rex gloriae veni cum pace”, drugi z napisem „Jesus Nasarenus Rex Judeorum 1719 Maria hilf” i trzeci, mały, z roku 1690, który w czasie I wojny światowej został skonfiskowany na cele wojenne. W 1906 r. urządzono także wnętrze nowego kościoła. W kościele ustawiono ołtarz główny w stylu renesansowym, z obrazem św. Bartłomieja wykonanym przez malarza Josefa Heimella z Wiednia pod koniec XIX w. i obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem namalowanym we Włoszech w połowie XVII w. oraz dwa ołtarze boczne, barokowe, przy czym po stronie Ewangelii ołtarz połączono z epitafium Jerzego Fryderyka i Anny Marii Bludowskich. Do nowego kościoła sprowadzono także chrzcielnicę, Drogę Krzyżową, ambonę i inne potrzebne sprzęty. W dniu 15 sierpnia 1906 r. uroczystego poświęcenia nowego kościoła dokonał ks. Jerzy Kolek z Frysztatu, ówczesny wikariusz generalny cieszyński.

Po wybudowaniu nowego kościoła stary, drewniany kościółek został na początku 1907 r. rozebrany. W krypcie umieszczonej w środku starego kościoła spoczywały zwłoki Bludowskich, dawnych właścicieli Hażlacha, Drogomyśla, Pruchnej, Rychwałdu i in. Zostały one przeniesione do Hażlacha po wielkiej powodzi, która zniszczyła kościółek w Ochabach, gdzie pierwotnie były pogrzebane. Na starym cmentarzu, obok głównego krzyża, jeszcze dzisiaj możemy odszukać miejsce ich spoczynku nakryte kamienną płytą z herbem Bludowskich.

Po zakończeniu I wojny światowej Episkopat Polski przystąpił do reorganizacji terytorialnej Kościoła. Zgodnie z artykułem IX konkordatu między Stolicą Apostolską a Polską Rzeczpospolitą, podpisanego 10.02.1925 r. utworzono nową diecezję (śląską) katowicką i włączono ją do prowincji krakowskiej. Na mocy bulli „Vixdum Poloniae” z 28.10.1925 r. do jej obszaru włączono Śląsk Cieszyński – dekanaty bielski, skoczowski, cieszyński i strumieński, w skład którego wchodziła Prafia w Kończycach Wielkich. Do tego czasu teren ten pozostawał pod jurysdykcją Ordynariusza Wrocławskiego, który tą częścią zarządzał przez swego Wikariusza Generalnego.

Do nowego kościoła filialnego w Hażlachu, podobnie jak we wcześniejszym okresie, początkowo co trzecią niedzielę przyjeżdżał proboszcz z Kończyc Wielkich aby odprawić Mszę św. Od 1923 r., kiedy proboszczem ustanowiony został ks. Alojzy Gałuszka, nabożeństwa w Hażlachu odbywały się co drugą niedzielę. Potrzeby duszpasterskie katolików hażlaskich jednak stale rosły i zaczęli oni coraz mocniej domagać się własnego duszpasterza. W tym celu podjęto konieczne przygotowania: w 1921 r. zawiązał się komitet budowy plebanii, której budowę rozpoczęto w 1921 r. i ukończono w 1928 r., a podstawą utrzymania przyszłego proboszcza miało stać się gospodarstwo rolne, zebrane z darowizn wiernych i w 1930 r. scalone w jedną, około 12 hektarową całość. Jednocześnie Komitet Kościelny w Hażlachu występował do Kurii Biskupiej w Katowicach z prośbą o założenie nowego systemu parafialnego. W 1930 r. w Hażlachu mieszkało 1100 katolików, 620 protestantów i 4 Żydów, a do 4-klasowej szkoły ludowej uczęszczało 262 dzieci katolickich i 65 protestanckich. Mimo, że nowy proboszcz z Kończyc Wielkich, ks. Stanisław Kukla, w 1931 r. odprawiał nabożeństwo w kościele filialnym w Hażlachu w każdą niedzielę za wyjątkiem co trzeciej, zabiegi w celu utworzenia nowej parafii nie ustały.

Parafia Hażalch została erygowana dekretem ks. biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego z dnia 22 grudnia 1931 r. z mocą obowiązującą od 1 stycznia 1932 r. Zgodnie z tym dekretem powstała samodzielna parafia, niezależna od Kończyc Wielkich, która odzyskała wszelkie prawa i obowiązki pierwotnej, przedreformacyjnej parafii. Duszpasterstwo powierzono samodzielnemu proboszczowi, mianowanemu zgodnie z prawem kanonicznym, mającemu prawo do wolnego mieszkania, do taksy stuły i uposażenia ustanowionego przez władzę kościelną. Siedzibą parafii był Hażlach, a jej granice pokrywały się z granicami gminy politycznej Hażlach. Nowa parafia została dołączona do Dekanatu Cieszyńskiego.

11 stycznia 1932 r. w szkole powszechnej w Hażlachu odbyło się wspólne posiedzenie Rad Parafialnych z Kończyc Wielkich i Hażlacha. W jego trakcie, w obecności ks. dziekana Antoniego Olszaka z Cieszyna, nastąpiło przekazanie majątku nowo erygowanaj parafii Hażlach i oddanie jej tymczasowo w administrację księdzu proboszczowi z Wielkich Kończyc, Stanisławowi Kukli. 1 października 1932 r. Kuria Biskupia w Katowicach mianowała administratorem parafii ks. Józefa Brzenskę, dotychczasowego katechetę z Pszczyny. Parafia liczyła wtedy 905 katolików, a we wsi mieszkało także 475 protestantów, 5 adwentystów i 3 Żydów.

Przed wybuchem II wojny światowej w parafii działało szereg organizacji o charakterze religijno-społecznym: Żywy Różaniec, Dziecięctwo Jezusowe, Sodalicja Marjańska Kobiet, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży męskiej, Sodalicja Panien. Członkowie Akcji Katolickiej włączali się do życia parafialnego oraz zajmowali się działalnością kulturalno-oświatową. Organem prasowym sodalicji stał się miesięcznik „Dzwonek Maryi”.

W okresie okupacji na Śląsku miały miejsce liczne represje wobec katolickiego duchowieństwa, stosowane zarówno wobec biskupów katowickich, których Niemcy wydalili w 1941 r. i eksterminacja, wysiedlenia i przesiedlenia duchowieństwa. Aresztowania nie uniknął także ówczesny administrator parafii w Hażlachu, ks. Józef Brzenska, który do wyzwolenia był więziony w obozie koncentracyjnym w Dachau. W tym czasie funkcję duszpasterza w Hażlachu tymczasowo sprawował ks. Paweł Lipka.

Władze okupacyjne wprowadziły także szereg ograniczeń w obchodzeniu świąt kościelnych. Pierwsze z nich dotyczyły obchodów Bożego Ciała w 1940 r., które przeniesiono na niedzielę oraz wprowadzono zakaz głoszenia kazań i śpiewów w języku polskim i wykluczono sztandary z polskimi napisami w czasie procesji. Skasowano także z kalendarza państwowego święta Trzech Króli, Matki Boskiej Gromniczej, św. Piotra i Pawła, Wniebowzięcia NMP, Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia NMP. Ograniczeniom uległy także Święta Bożego Narodzenia, w czasie których, w związku z obowiązkiem zaciemnienia, zabroniono urządzania pasterki. W 1941 r. wprowadzono zakaz urządzania procesji w Dni Krzyżowe i zawieszono jako świąteczny dzień uroczystości Wniebowstąpienia. Od wybuchu wojny całkowicie zamarł ruch pielgrzymkowy. Rozporządzeniem z 2 października 1939 r. zakazano działalności wszystkim katolickim stowarzyszeniom założonym na prawie polskim oraz zlikwidowano czasopisma katolickie. Władze okupacyjne dążyły stopniowo, ale konsekwentnie, do wyeliminowania języka polskiego z duszpasterstwa.

Pod koniec wojny w Hażlachu trzy razy w miesiącu odprawiana była Masz św. za żołnierzy parafii. Ze względu na niebezpieczeństwo nalotów w Wielką Sobotę 1945 r. nie odbyła się procesja Zmartwychwstania. W obawie przed zniszczeniem zostały ukryte paramenty kościelne. Wskutek działań wojennych jeden z samolotów radzieckich zrzucił bombę, która upadła między kościołem a domem państwa Jeżowiczów. Wybuch spowodował wypadnięcie wszystkich szyb w kościele i na probostwie.

Po zakończeniu działań wojennych w niedzielę 24 czerwca 1945 r., w związku z brakiem informacji o losach przebywającego w czasie wojny w obozie ks. Brzenski, funkcję wikarego substytuta przejął ks. Jan Prus. Podziękował księdzu Lipce za pracę w parafii. W lipcu powrócił do Hażlacha ks. Brzenska, został uroczyście przywitany przez parafian, odprawił mszę św. i po kilku dniach opuścił Hażlach i objął parafię w Katowicach-Bogucicach. 1 lipca odbyło się zebranie parafian, na którym została wybrana nowa Rada Parafialna. Funkcję prezesa powierzono kierownikowi szkoły Janowi Jeżowiczowi. 11 lipca, po ekshumacji zwłok Polaków rozstrzelanych przez gestapo w 1944 r., przeniesiono je w uroczystym pochodzie na cmentarz do Hażlacha i pochowano we wspólnym grobie. Ks. Prus, pomimo wakacji, 17 lipca rozpoczął przygotowania dzieci do przyjęcia przez nie I Komunii Św. w czasie uroczystości odpustowych w sierpniu. 19 sierpnia udała się z Hażlacha procesja na odpust do Zamarsk. Pierwsze po wojnie uroczystości odpustowe w Hażlachu odbyły się 26 sierpnia.

Po zakończeniu wojny zostały zniesione okupacyjne ograniczenia w obchodzeniu świąt kościelnych, wznowiły także działalność stowarzyszenia katolickie Sodalicja Mariańska Panien, Młodzieńców, Apostolstwa Modlitwy i Oddział Caritas. Ich członkowie spotykali się comiesięcznie na zebraniach organizowanych przez ks. Jana Prusa oraz zajmowali się działalnością kulturalną, m.in. w 1948 r. Sodalicja Mariańska Młodzieńców odegrała przedstawienie „Syn Marnotrawny”. Dla dzieci szkolnych duszpasterz założył Krucjatę Eucharystyczną. W 1949 r. w związku z wprowadzeniem nowej Ustawy o stowarzyszeniach, która w praktyce uniemożliwiała zakładanie i możliwość działalności organizacji kościelnych, Episkopat rozwiązał związki i bractwa kościelne. Członkowie Sodalicji Mariańskich, już bez żadnej formy organizacyjnej, spotykali się odtąd na spotkaniach czcicieli Matki Boskiej. Z czasem przyjął się zwyczaj wzajemnego uczestniczenia w nabożeństwach młodzieży Hażlacha i Zamarsk, po których organizowano skromny poczęstunek i zabawy. Organizowano także m.in. przyjęcia kuligów z młodzieżą z Cieszyna, kuligi do Dębowca i in.

Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych parafianie przystąpili do usuwania szkód wojennych w kościele i budynkach kościelnych, w początku sierpnia prowadzono prace przy szkleniu okien. Zbierano ofiary na uzupełnienie wyposażenia kościoła, m.in. zakupiono klęczniki z kratą do słuchania spowiedzi i okrycia na obrusy ołtarzowe. 4 lipca 1948 r. w kościele odbyły się prymicje ks. Jana Jeżowicza, przyjęcie zorganizowano w wyremontowanym w latach 1947-48 Domu Katolickim. Dzięki ofiarności parafian prowadzone także były prace związane z doprowadzeniem elektryczności do kościoła, domu parafialnego i na probostwo, przeprowadzono częściowy remont organów i pomalowano dach wieży kościoła. W lipcu 1950 r., zgodnie z decyzją podjętą na zebraniu parafian, otynkowano kościół. W sierpniu Firma Zwek-Kowalski z Cieszyna przeprowadziła malowanie kościoła. W roku następnym Rada Parafialna postanowiła, że należy wykonać nowe ogrodzenie wokół kościoła. W 1956 r., mimo trudności zaopatrzeniowych, dzięki zaangażowaniu parafian prowadzone były prace przy rozszerzeniu zakrystii kościoła.

Katolicka społeczność Hażlacha wspierała także budowy nowych kościołów. Na szczególne wyróżnienie zasługują ofiary składane na budowę i wyposażenie katedry Chrystusa Króla w Katowicach. Budowa katedry, rozpoczęta w okresie międzywojennym a przerwana w czasie wojny, została podjęta ponownie w drugiej połowie 1947 r. 30 października 1955 r. odbyła się jej konsekracja, a w uroczystości tej uczestniczyła także delegacja z Hażlacha w charakterze chrzestnych katedry.

Jeśli chodzi o naukę religii, to zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 1 września 1939 r., rok szkolny 1945/46 przebiegał normalnie. Pierwsze niepokojące oznaki konfliktu pojawiły się na Zjeździe Oświatowym w Łodzi w 1945 r., na którym został wysunięty pogląd, iż konieczne jest usunięcie nauki religii ze szkół. Pierwsze wyraźne symptomy otwartej walki o laicką szkołę wystąpiły pod koniec roku szkolnego 1946/47. Proces redukowania obecności Kościoła na terenie szkoły był stopniowy, ale skuteczny. W marcu 1949 r. ks. Jan Prus rozpoczął przykościelną naukę religii dla dzieci z Hażlacha i Zamarsk. W związku z całkowitą likwidacją katechizacji w szkołach biskup Stanisław Adamski wraz ze swoimi współpracownikami, biskupami Juliuszem Bieńkiem i Herbertem Bednorzem, postanowili odwołać się do woli rodziców i zorganizowali tzw. akcję podpisową. W konsekwencji tych wydarzeń biskupi zostali wygnani z diecezji. Po wydarzeniach 1956 r. w Poznaniu i VIII Plenum KC PZPR, w październiku Prymas i Biskupi śląscy wrócili z wygnania i objęli swoje urzędy. Zostało także podpisane porozumienie między Rządem a Episkopatem, na mocy którego ponownie wróciła do szkół religia, rodzice jednak musieli złożyć pisemne oświadczenie, że życzą sobie, aby ich dziecko uczyło się religii w szkole. W styczniu 1957 r. ksiądz Mieczysław Mazanek rozpoczął nauczanie religii w szkołach w Hażlachu i Zamarskach. Odwilż popaździernikowa nie trwała jednak długo. Na VII Plenum KC PZPR w styczniu 1961 r. Władysław Gomułka stwierdził, że rozdział państwa od Kościoła zakłada świeckość szkoły. W dniu 15 lipca 1961 r. Sejm PRL uchwalił ustawę o rozwoju systemu oświaty i wychowania, w której zapisano, że szkoły są instytucjami świeckimi i nauczanie oraz wychowanie w tych instytucjach ma charakter świecki. Początkowo, od września nauka religii w Hażlachu odbywała się w zakrystii kościoła, natomiast z młodzieżą ucząca się w liceach i szkołach zawodowych oraz przedszkolakami ksiądz spotykał się w Domu Parafialnym, następnie, po przeprowadzeniu koniecznego remontu, odbywała się w salkach katechetycznych mieszczących się w budynku gospodarczym przy probostwie.

23 września 1945 r., zgodnie z postanowieniem Kurii Diecezjalnej, proboszcz z Hażlacha po raz pierwszy odprawił mszę św. w Zamarskach. Zamarski należały do parafii w Cieszynie, jednak ze względu na trudności z obsługą kościołów filialnych proboszcz parafii w Cieszynie ks. Teodor Lichota, wystąpił z wnioskiem do Kurii Diecezjalnej aby to parafia w Hażlachu objęła duszpasterstwo nad Zamarskami. Ksiądz Prus, a następnie także ksiądz Mazanek otrzymali z Kurii Diecezjalnej specjalny dekret, mocą którego sprawowali w Zamarskach funkcję wikarego cieszyńskiego. Od 1954 r., na wniosek katolickich mieszkańców Zamarsk, wszystkie uroczystości religijne odbywały się także w ich kościele, ksiądz z Hażlacha prowadził także na miejscu w Zamarskach naukę religii i przygotowywał dzieci do przyjęcia I Komunii św. także w Zamarskach. Rozpoczęcie starań o przyłączenie na stałe Zamarsk do parafii w Hażlachu zapowiedział ks. Mieczysław Mazanek już w trakcie uroczystego przywitania go przez mieszkańców Zamarsk w grudniu 1954 r. W 1958 r. kościół w Zamarskach, który dotychczas stanowił filię parafii Cieszyn, stał się filią parafii w Hażlachu. W roku 1977 zamieszkał w Zamarskach osobny rektor, ks. Stanisław Wrona, który przygotował stację duszpasterską do usamodzielnienia. Erekcja parafii św. Rocha w Zamarskach nastąpiła 21 stycznia 1981 r.

Dla życia katolickiej wspólnoty parafialnej ważnymi wydarzeniami były Misje Święte i wizytacje biskupie, połączone z bierzmowaniem. Pierwsze powojenne Misje Święte prowadzone były przez Ojców Franciszkanów z Wejcherowa od 27 listopada do 5 grudnia 1948 r. Odnowienie Misji prowadził w roku następnym ojciec Romuald, Franciszkanin z Poznania. W maju 1947 r. wizytację sprawował ks. biskup Juliusz Bieniek, a w 1952 r. z wizytacją arcypasterską przyjechał ks. biskup Herbert Bednorz. Wizytacje te, podobnie zresztą jak i późniejsze, traktowane były przez parafian jako wydarzenie nadzwyczajne i dlatego były połączone z różnego rodzaju prezentacjami.

W niedzielę 21 października 1956 r. odbyły się uroczystości związane z 50-leciem kościoła w Hażlachu. Na uroczystość przyjechali księża pochodzący z Hażlacha: ksiądz Leopold Pietroszek z Wirku i ksiądz Jan Jeżowicz z Wapienicy. W swoim kazaniu ksiądz Jeżowicz przypomniał m.in., że pierwszy proboszcz parafii Hażlach od początku swojej działalności zachęcał wiernych do odmawiania Różańca, wspomniał o działalności księdza Lipki, któremu udało się w ciężkich czasach wojny zaopatrzyć kościół w paramenty oraz dużo uwagi poświęcił działalności księdza Prusa.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w powojennej historii polskiego Kościoła katolickiego były uroczystości milenijne i związana z nimi peregrynacja obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej po wszystkich diecezjach polskich.. Z inicjatywy Prymasa Polski Stefana Kardynała Wyszyńskiego, w 300-lecie ślubów królewskich Jana Kazimierza, 26 sierpnia 1956 r. na Jasnej Górze odbyły się uroczystości w czasie których nastąpiło poświęcenie Polski Matce Boskiej i ogłoszenie jej za Królową Polski. Tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu, już nie królewskich ale narodowych, został napisany przez więzionego w Komańczy kardynała Wyszyńskiego. Ślubowanie to miało miejsce także w każdej parafii i następnie co roku było odnawiane aż do zakończenia Wielkiej Nowenny, rozłożonej na 10 lat. Kulminację tych obchodów stanowiło oddanie Narodu Polskiego w Niewolę Miłości Matce Boskiej Królowej Polski na Jasnej Górze w Częstochowie 3 maja 1966 r.

W czasie Wielkiej Nowenny istotnym wydarzeniem w hażlaskiej parafii były Misje Święte prowadzone przez Ojców Oblatów z Katowic od 23 lutego do 2 marca 1958 r. Nauki głoszone były w kościołach w Hażlachu i Zamarskach. W okresie tym następowały także kolejne zmiany duszpasterzy: choremu proboszczowi hażlaskiemu ks. Mieczysławowi Mazankowi od marca do sierpnia 1962 r. pomagał ks. Franciszek Klimosz, w latach 1962-1965 parafią zarządzał ks. Józef Porcek a następnie ks. Paweł Kępka. Był to także czas, w którym w Hażlachu, dzięki zaangażowaniu kolejnych duszpasterzy oraz prowadzących katechizację Sióstr Służebniczek NMP z Pawłowic, przyjął się zwyczaj Wczesnej Komunii Świętej. W 1958 r. w Hażlachu utworzono punkt rekolekcyjno-wczasowy. Przez okres dwóch tygodni przebywała tu grupa 50 ministrantów z Górnego Śląska pod opieką ówczesnego wikarego z Ornontowic, ks. Rajmunda Stachury.

Od początku 1967 r. trwały w parafii przygotowania związane z peregrynacją Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W przypadku Śląska peregrynacja ta miała charakter szczególny. Władze katowickie, w porozumieniu z centralą w Warszawie, od początku były przeciwne tym uroczystościom i postanowiły przeszkodzić peregrynacji obrazu częstochowskiego po diecezji katowickiej. Obraz został uwięziony na Jasnej Górze i pilnie strzeżony przez Milicję Obywatelską. Z tego powodu w świątyniach wystawiana była jedynie symboliczna pusta rama Obrazu. Peregrynację poprzedziły Misje Święte prowadzone od 30 lipca przez Ojców Oblatów z Koszutki w Katowicach. Z tej okazji mężczyźni ufundowali nowy krzyż misyjny. Kościół został odświętnie udekorowany, a ołtarz główny przerobiono na ołtarz maryjny. Uroczystości rozpoczęły się 10 sierpnia o godz. 19 i trwały do dnia następnego. O godz. 17 ks. biskup Herbert Bednorz odprawił uroczyste nieszpory pożegnalne i uroczystość Peregrynacji została przekazana do kościoła w Zamarskach. W wydarzeniach tych uczestniczyła zdecydowana większość parafian, obecnych było także 32 księży. Na czas Peregrynacji wierni udekorowali swoje domy prywatne, a szczególnie okna, emblematami maryjnymi, często oświetlonymi.

Obradujący w latach 1962-65 Sobór Watykański II, zwołany przez Jana XXIII do Watykanu w celu odnowy Kościoła wobec nowych warunków społeczno-politycznych i kontynuowany przez Pawła VI wypowiedział się za reformami Kościoła i życia religijnego. 12 maja 1968 r. ks. biskup Józef Kurpas przeprowadził wizytację duszpasterską połączoną z bierzmowaniem. W protokole wizytacyjnym ks. Biskup umieścił polecenie, aby w najbliższym czasie przystosować wnętrze kościoła do wymogów liturgii posoborowej. W roku następnym ks. Rajmund Stachura zlecił wykonanie projektu wystroju architektonicznego kościoła inż. Szendzielorzowi z Siemianowic, natomiast stroną artystyczną zajęli się artysta malarz mgr Norbert Paprotny z Zabrza i mgr Andrzej Szklarczyk z Warszawy. W czerwcu 1969 r. rozpoczęto prace w kościele a wszystkie nabożeństwa odprawiane były w domu parafialnym. Wykonano centralne ogrzewanie, kościół został zradiofonizowany, przeprowadzono malowanie, usunięto wszystkie figurki, które nie miały już wrócić do kościoła, usunięto także ambonę i stacje drogi krzyżowej. 10 sierpnia wszystkie nabożeństwa odbywały się już w kościele. Nie był to jednak koniec planowanych prac. W kościele w Hażlachu 11 listopada 1970 r. została po raz pierwszy odprawiona Msza Św. według odnowionego porządku. 26 lutego 1971 r. w obecności Ojca rekolekcjonisty, zaproszonych księży, parafian a szczególnie chrzestnych-fundatorów, zostały poświęcone i zawieszone nowe stacje drogi krzyżowej, rzeźbione na płytach modrzewiowych, ze złoconymi krzyżami. W czerwcu przystąpiono do rozbiórki ołtarza głównego, z którego pozostał w prezbiterium kościoła obraz św. Barłomieja, zawieszony nad tabernakulum. W prezbiterium namalowane zostały także wizerunki świętych Cyryla i Metodego oraz św. Wojciecha z fragmentem zapisu Bogurodzicy. Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem umieszczono w miejscu prawego ołtarza bocznego. Po lewej stronie na ścianie została zamontowana kopia dwunastowiecznych drzwi z brązu wykonanych dla katedry gnieźnieńskiej z 18 scenami z życia św. Wojciecha przedstawiającymi historię świętego od narodzin do złożenia do grobu. Kolejne duże prace przy kościele prowadzone były w 1973 r.: otynkowano kościół z zewnątrz, wyremontowano tarcze zegarowe na wieży oraz przeprowadzono remont organów.

10 grudnia 1973 r. na mocy dekretu ks. biskupa Herberta Bednorza nastąpiła zmiana na stanowisku proboszcza. Wikariuszem - ekonomem został mianowany ks. Konrad Chłodek. W marcu 1977 r. w parafii Misje Święte prowadzili Ojcowie Franciszkanie z Opola. Także w tym roku podjęte zostały na nowo prace w kościele. We wrześniu przeprowadzono malowanie kościoła, po którym w prezbiterium, w miejscu zamalowanych wizerunków świętych, umieszczono barokową rzeźbę Mojżesza (która wcześniej umieszczona była na baldachimie ambony) i późnobarokową rzeźbę św. Jana Chrzciciela. Zawieszono także nowe lampy, odnowiono krzyż procesjonalny i umieszczono go obok ołtarza, odnowiono i pozłocono stacje drogi krzyżowej oraz odnowiono ramę obrazu głównego św. Bartłomieja. W miejscu usuniętej kopii drzwi gnieźnieńskich umieszczono nowy obraz przedstawiający św. Józefa. W następnym, 1978 r. w Wielki Czwartek po raz pierwszy celebrowana była Msza św. przy nowym ołtarzu, pod który został dorobiony trzeci stopień.

Po wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża 16 października 1978 r. także w kościele w Hażlachu rozdzwoniły się dzwony, a 13 listopada udała się z parafii delegacja, pod przewodnictwem ks. Proboszcza, na Jasną Górę, aby podziękować za wybór Polaka na papieża. W roku następnym najważniejszym wydarzeniem stała się pielgrzymka Papieża do Ojczyzny w dniach od 2 do 10 czerwca. Na spotkanie z papieżem udali się także mieszkańcy Hażlacha podobnie jak w czasie kolejnych papieskich pielgrzymek do Ojczyzny.

Po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 r. ze Szkoły Podstawowej w Hażlachu zostały usunięte krzyże, które zostały zawieszone w kościele na chórze. Powróciły one do szkoły w uroczystość Podwyższenia Krzyża Świętego 1990 r., wraz z powrotem religii do szkół z początkiem roku szkolnego 1990/91.

W 1980 r. rozpoczęto prace remontowe Domu Parafialnego, które kontynuowano także w latach następnych. Od 1984 r. przebywały w nim w czasie wakacji letnich, biorące udział w rekolekcjach Dzieci Marii.

Kolejne malowanie kościoła przeprowadzono w 1987 r. W prezbiterium dodano dwie rzeźby świętych oraz wokół tabernakulum umieszczono dwa barokowe anioły, które wcześniej znajdowały się w ołtarzu głównym. Prace zostały ukończone przed Misjami Świętymi prowadzonymi przez księży Salwatorianów z Krakowa od 8 do 15 listopada. Na zakończenie Misji został poświęcony nowy krzyż misyjny, krzyż ustawiono także na nowym cmentarzu, przekazanym parafii 15 listopada 1982 r. przez Naczelnika Gminy na własność.

23 sierpnia 1990 r. parafię pożegnał ks. Konrad Chłodek. W okresie jego posługi duszpasterskiej w Hażlachu po raz pierwszy w 1981 r. liczba rozdanych Komunii św. przekroczyła 35 tysięcy, a w 1985 r. 40 tysięcy.

Nowy proboszcz, ks. Wacław Machura, przebywał w Hażlachu przez cztery lata. We wrześniu 1992 r. wprowadził Nowennę ku czci Matki Bożej Nieustającej Pomocy, przyczynił się także do zorganizowania w parafii żywych róż różańca świętego. Zaangażował się także w pomoc wiernym na Ukrainie. Dzięki współpracy z księdzem Leonidem Tkaczukiem w sierpniu 1991 r. przez 3 tygodnie parafia gościła grupę dzieci z parafii Czerniowce na Podolu, parafianie składali także ofiary na budowę nowych kościołów na Ukrainie. W lipcu 1993 r. ks. Machura wraz z siostrą Danielą i grupą parafian udali się na Ukrainę w odwiedziny do ks. Leonida Tkaczuka i parafian z Czernowiec.

W 1990 r. w pobliżu kościoła został wydzielony parking, na którym w sierpniu 1992 r. położono asfalt. W latach 1991-92 prowadzone były prace przy budowie domu przedpogrzebowego, którego poświęcenie nastąpiło 8 listopada 1992 r. W roku następnym wokół kościoła zostały zainstalowane latarnie oświetlające kościół i obejście.

Papież Jan Paweł II bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” z dnia 25 marca 1992 r. utworzył nową diecezję bielsko-żywiecką. Do nowo powstałej diecezji przyłączony został także wydzielony z terenu diecezji katowickiej dekanat cieszyński. Równocześnie Ojciec Święty mianował pierwszego biskupa ordynariusza – księdza prałata Tadeusza Rakoczego, a biskupem pomocniczym ks. biskupa Janusza Zimniaka z Katowic. W 1995 r. nastąpiła kolejna zmiana: dotychczasowy dekanat cieszyński został podzielony na dekanat cieszyński i dekanat goleszowski, Hażlach został przyłączony do dekanatu goleszowskiego.

Obecny proboszcz, ks. Andrzej Papoń przybył do Hażlacha pod koniec czerwca 1994 r. Od początku 1995 r. w parafii trwały przygotowania do kanonizacji błogosławionego Jana Sarkandra. Uroczysta Msza św. kanonizacyjna była sprawowana 21 maja w Ołomuńcu. Następnego dnia, 22 maja Ojciec Święty Jan Paweł II przyjechał do Skoczowa, miejsca narodzin i chrztu Świętego. Na Kaplicówce, z udziałem Episkopatu Polski i duchowieństwa diecezji bielsko-żywieckiej oraz licznej rzeszy pielgrzymów ze wszystkich stron Polski w liczbie około 400 tysięcy, Papież odprawił Mszę św. dziękczynną. Z Hażlacha, pod przewodnictwem księdza Proboszcza, udało się za tą uroczystość z pieszą pielgrzymką około 180 osób.

Na Święta Bożego Narodzenia 1995 r. ukazał pierwszy numer „Natanaela”, pisma parafii pw. Św. Bartłomieja w Hażlachu.

Anna Machej